MENU

Οι πλούσιοι ρυπαίνουν, οι φτωχοί πληρώνουν – Η νέα πραγματικότητα της κλιματικής ανισότητας

Πώς ο υπερκαταναλωτισμός των πλουσίων εκτροχιάζει τους κλιματικούς στόχους και τι προτείνουν οι επιστήμονες για «δίκαιη μετάβαση»

«Εκτός πραγματικότητας» θα παραμείνουν οι παγκόσμιοι στόχοι για το κλίμα, αν δεν μειωθούν δραστικά τα ατομικά αποτυπώματα άνθρακα που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, προειδοποιεί νέα έκθεση.

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι πλούσιες χώρες έχουν έως και 17 φορές υψηλότερα επίπεδα εκπομπών από αυτά που θεωρούνται βιώσιμα για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων – και ο κύριος υπαίτιος είναι ο υπερκαταναλωτισμός.

Η νέα έκθεση του Hot or Cool Institute, ενός ανεξάρτητου think tank με έδρα το Βερολίνο, επισημαίνει ότι η κλιματική ουδετερότητα και ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη κάτω από 1,5°C θα είναι «σχεδόν αδύνατοι» χωρίς ταυτόχρονη αντιμετώπιση της ανισότητας και του υπερκαταναλωτισμού.

Η έρευνα εξέτασε το «αποτύπωμα άνθρακα τρόπου ζωής» σε 25 χώρες, από υψηλά έως χαμηλότερα εισοδηματικά επίπεδα – την πιο εκτενή αξιολόγηση του είδους της.
Βρήκε ότι οι χώρες υψηλού εισοδήματος πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους κατά 82–94%, για να ευθυγραμμιστούν με τους στόχους του Παρισιού.

Ωστόσο, καμία χώρα – ανεξαρτήτως εισοδηματικής κατηγορίας – δεν βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε τροχιά επίτευξης των στόχων, με τις χώρες μέσου εισοδήματος να χρειάζονται μειώσεις έως 81% και οι χαμηλότερες έως 67%.

Οι χώρες με το μεγαλύτερο «αποτύπωμα τρόπου ζωής»

Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται οι Ηνωμένες Πολιτείες, με μέσες εκπομπές 17 φορές πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια για έναν «βιώσιμο» τρόπο ζωής. Ακολουθούν η Αυστραλία (12 φορές πάνω) και ο Καναδάς (11 φορές πάνω).

Σχήμα ES5. Σύγκριση του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης προσαρμοσμένου στην ανισότητα (IHDI) και του αποτυπώματος άνθρακα του τρόπου ζωής (tCO2e/κατά κεφαλήν/έτος) – Hot or Cool Institute

Όλες οι χώρες της Ε.Ε. που συμμετείχαν στην έρευνα κατηγοριοποιούνται ως υψηλού εισοδήματος.
Από αυτές, η Ιταλία αναδεικνύεται η χειρότερη ρυπαίνουσα, με εκπομπές 7,5 φορές υψηλότερες από τα επιτρεπόμενα όρια, ενώ ακολουθούν η Γερμανία, η Πορτογαλία και η Εσθονία.

Η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο μέσο αποτύπωμα άνθρακα μεταξύ των χωρών υψηλού εισοδήματος, ωστόσο εξακολουθεί να υπερβαίνει τα όρια κατά περισσότερο από πέντε φορές.

«Μια σκληρή επιλογή»

«Το εναπομείναν παγκόσμιο “ανθρακικό” απόθεμα είναι τόσο μικρό, που οι κυβερνήσεις θα βρεθούν σύντομα αντιμέτωπες με μια σκληρή επιλογή:
να καλύψουν τις κοινωνικές ανάγκες ή να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης»,
δήλωσε ο Dr Lewis Akenji, εκτελεστικός διευθυντής του Hot or Cool Institute και επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης.

Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι η κλιματική και η κοινωνική κρίση είναι αλληλένδετες, καθώς οι αυξανόμενες εκπομπές και οι διευρυνόμενες ανισότητες αλληλοτροφοδοτούνται.

Ποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής μειώνουν το αποτύπωμα άνθρακα;

Οι ερευνητές εντόπισαν τρεις βασικούς τομείς όπου μπορούν να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές:

  • Διατροφή
  • Στέγαση / Κατοικία
  • Μεταφορές

Αυτοί οι τομείς αντιστοιχούν στο 66–95% του συνολικού αποτυπώματος τρόπου ζωής, ανεξαρτήτως εισοδήματος.

Σύμφωνα με την έκθεση:

  • Η φυτοφαγική ή χορτοφαγική διατροφή (vegetarian/plant based/vegan), ή η λεγόμενη «διατροφή για την υγεία του πλανήτη», μπορεί να μειώσει 1.000 έως 2.500 κιλά CO₂ ανά άτομο ετησίως, ανάλογα με τη χώρα.
  • Η εγκατάλειψη του ιδιωτικού αυτοκινήτου στις πόλεις και η στροφή σε μέσα μαζικής ή ενεργητικής μετακίνησης (πεζή, ποδήλατο) μπορούν να μειώσουν πάνω από 1.000 κιλά CO₂ ανά άτομο τον χρόνο.
  • Η ανακαίνιση κτιρίων με χαμηλού άνθρακα υλικά, η μετάβαση σε καθαρά συστήματα θέρμανσης και ψύξης, και η μείωση της ενεργειακής ζήτησης μπορούν να προσφέρουν μαζική εξοικονόμηση εκπομπών.

Θα βοηθούσε ένα «όριο πλούτου» το περιβάλλον;

Παρότι οι ατομικές αλλαγές τρόπου ζωής είναι κρίσιμες, δεν αρκούν από μόνες τους.
Το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για σχεδόν τις μισές εκπομπές, ενώ το φτωχότερο 50% συμβάλλει σε λιγότερο από το ένα τρίτο.

Η έκθεση καλεί, επομένως, σε συστημική αλλαγή:
στην εφαρμογή παγκόσμιων φόρων και «ορίων πλούτου», ώστε να χρηματοδοτηθεί η πράσινη μετάβαση και να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες.

Προτείνει:

  • Προοδευτική φορολόγηση εισοδήματος, περιουσίας και κληρονομιών
  • Φορολόγηση υπεραξιών κεφαλαίου
  • Ανώτατα και κατώτατα όρια εισοδήματος
  • Απόλυτα ανώτατα όρια περιουσίας (wealth caps)

Τα έσοδα από αυτά τα μέτρα, σύμφωνα με την έκθεση, θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε καθολικές δημόσιες υπηρεσίες και σε υποδομές επάρκειας, που θα εξασφαλίζουν αξιοπρεπές επίπεδο ζωής για όλους.

«Ένα παγκόσμιο πλαίσιο δράσης για τον πλούτο και τη φορολόγηση θα μπορούσε ταυτόχρονα να χρηματοδοτήσει επάρκεια για όλους και να μειώσει τις κοινωνικές εντάσεις που εμποδίζουν τη συνεργασία για το κλίμα»,
καταλήγει η έκθεση.

Διαβάστε την πλήρη έρευνα του Hot or Cool Institute εδώ:

Πηγή εικόνας: Designed by Freepik

Σχετικά Άρθρα