Ένα βαθύς εκσυγχρονισμός στο κληρονομικό δίκαιο, 80 χρόνια μετά την πρώτη εφαρμογή του, παρουσιάστηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ο υπουργός Γιώργος Φλωρίδης, ο υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας και ο ομότιμος καθηγητής της Νομικής ΕΚΠΑ Απόστολος Γεωργιάδης παρουσίασαν τις καινοτομίες του νομοσχεδίου, το οποίο τίθεται σε δημόσια διαβούλευση μέχρι το τέλος του έτους και αναμένεται να εφαρμοστεί στο πρώτο εξάμηνο του 2026.

Η μεταρρύθμιση εισάγει μεγάλες αλλαγές στη σειρά κληρονόμησης, στον ρόλο του επιζώντος συζύγου/συντρόφου, στη δυνατότητα σύνταξης και ελέγχου διαθηκών, στη λειτουργία των κληρονομικών συμβάσεων και κυρίως στην προστασία των κληρονόμων από χρέη, ένα σημείο με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες.

Τι αλλάζει για τον επιζώντα σύζυγο ή σύντροφο

Με το νέο πλαίσιο, το ποσοστό που κληρονομεί ο επιζών σύζυγος αυξάνεται:

• 33% όταν υπάρχει ένα παιδί
• 25% όταν υπάρχουν δύο ή περισσότερα παιδιά

Αν δεν υπάρχουν παιδιά, τότε ο επιζών σύζυγος θα κληρονομεί πριν από γονείς, ξαδέλφια και λοιπούς συγγενείς.

Τα ίδια δικαιώματα αποκτούν και τα ζευγάρια με σύμφωνο συμβίωσης. Παράλληλα, εισάγεται ειδική διάταξη για τον επιζώντα σύντροφο χωρίς σύμφωνο, όταν δεν υπάρχουν συγγενείς και η περιουσία θα κατέληγε στο Δημόσιο: εφόσον ζούσαν μαζί για τουλάχιστον τρία χρόνια, μπορεί να αιτηθεί την κληρονομιά εντός τεσσάρων μηνών από τον θάνατο.

Επιπλέον:

• Ο επιζών σύζυγος ή σύντροφος μπορεί να χρησιμοποιεί την κοινή κατοικία για έναν χρόνο.
• Αν υπάρχουν παιδιά, η οικογένεια μπορεί να παραμείνει στο σπίτι για μεγαλύτερο διάστημα.

Κληρονομικές συμβάσεις: Τι προβλέπεται για πρώτη φορά

Θεσπίζονται δύο είδη κληρονομικών συμβάσεων:

1. Σύμβαση του διαθέτη, ο οποίος δεσμεύεται όσο ζει για το τι θα γίνει με την περιουσία του μετά θάνατον, χωρίς να χάνει τη δυνατότητα διαχείρισης όσο βρίσκεται στη ζωή.
2. Σύμβαση παραίτησης από κληρονομιά, όπου κάποιος που έχει δικαίωμα κληρονομίας παραιτείται εν ζωή.

Για πρώτη φορά η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει ρητά αυτές τις συμβάσεις, κάτι που διευκολύνει τις οικογενειακές επιχειρήσεις και τη μεταβίβαση παραγωγικών ακινήτων, μειώνοντας συγκρούσεις και δικαστικές διαμάχες.

Τι αλλάζει στις διαθήκες – Διατήρηση των ιδιόγραφων, νέες δυνατότητες

Οι ιδιόγραφες διαθήκες παραμένουν, αλλά προβλέπεται αυστηρότερος έλεγχος:

• Αν η διαθήκη προσκομίζεται από συγγενείς που δεν είναι σύζυγοι ή παιδιά, απαιτείται έλεγχος γνησιότητας από μάρτυρες και πραγματογνώμονες.
• Το ίδιο ισχύει και όταν προσκομίζεται από σύζυγο/παιδιά έναν χρόνο μετά τον θάνατο.

Νέες δυνατότητες:

• Διαθήκη μπορούν να συντάξουν πλέον άτομα από 16 ετών και άνω.
• Άτομα με αναπηρία μπορούν να χρησιμοποιούν τεχνολογία υποβοήθησης (π.χ. φωνητική υποστήριξη).
• Δεν επιτρέπεται σύνταξη διαθήκης υπέρ εργαζομένων σε νοσοκομεία, γηροκομεία ή ιδρύματα όπου νοσηλεύεται ο διαθέτης.

Η μεγάλη τομή: Τα χρέη της κληρονομιάς δεν περνούν στον κληρονόμο

Το νέο πλαίσιο θεσπίζει απόλυτο διαχωρισμό της κληρονομικής περιουσίας από την ατομική περιουσία του κληρονόμου.

Πρακτικά αυτό σημαίνει:

• Τα χρέη εξοφλούνται αποκλειστικά από την κληρονομιά.
• Ο κληρονόμος δεν κινδυνεύει να χάσει τη δική του περιουσία.
• Μειώνονται οι αποποιήσεις που σήμερα είναι εξαιρετικά συχνές.
• Επανεντάσσονται στην οικονομία περιουσίες και επιχειρήσεις που μέχρι τώρα απαξιώνονταν.
• Αυξάνεται η εμπορευσιμότητα ακινήτων και η ασφάλεια για επενδυτές.
• Ενισχύεται η σταθερότητα εκατοντάδων οικογενειακών επιχειρήσεων.
• Υποστηρίζεται η συνολική οικονομική δραστηριότητα και τα δημόσια έσοδα.

Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας χαρακτήρισε αυτή τη μεταρρύθμιση ως τη ρύθμιση με τη «μεγαλύτερη επίδραση στην οικονομία».

Ο υπουργός Γιώργος Φλωρίδης ανέφερε ότι το νέο πλαίσιο αποτελεί «άρτιο επιστημονικό επίτευγμα» και μια αναμόρφωση αντίστοιχη της ιστορικής προσπάθειας κατάρτισης του Αστικού Κώδικα τη δεκαετία του 1930. Τόνισε ότι το έργο προγραμματίζεται να γίνει νόμος μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2026.

Ο υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας υπογράμμισε ότι το δίκαιο «οφείλει να προσαρμόζεται» και ότι οι αλλαγές:

• Επεκτείνουν την προστασία στις σύγχρονες μορφές οικογένειας.
• Εξορθολογίζουν τον θεσμό της νόμιμης μοίρας.
• Επιτρέπουν για πρώτη φορά τις κληρονομικές συμβάσεις.
• Διαχωρίζουν πλήρως την περιουσία του κληρονόμου από την κληρονομική.

Περισσότερες ειδήσεις

Το στοίχημα των κατασκευαστικών στα Βαλκάνια

Μερίδιο από τα έργα των 500 δισ. ευρώ για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα διεκδικήσουν οι ελληνικοί κατασκευαστικοί όμιλοι

Επενδύσεις άνω των 4 δισ. ευρώ σε νέες υποδομές μεταμορφώνουν και αναβαθμίζουν περαιτέρω την Κρήτη