Η συντριπτική πλειονότητα των κυβερνήσεων είναι πιθανό να χάσει την επικείμενη προθεσμία για την υποβολή κρίσιμων σχεδίων που καθορίζουν εάν ο κόσμος μπορεί να αποφύγει τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής κατάρρευσης.

Παρά την επείγουσα φύση της κρίσης, τα Ηνωμένα Έθνη διατηρούν μια σχετικά χαλαρή στάση σχετικά με την πιθανότητα καθυστέρησης της προθεσμίας. Αντί να ασκήσουν πίεση, προτρέπουν τις χώρες να δώσουν προτεραιότητα στην ποιότητα των σχεδίων, αντί να υποβάλουν πρόχειρα έγγραφα μόνο και μόνο για να τηρήσουν την ημερομηνία, σύμφωνα με όσα μεταδίδει η βρετανική εφημερίδα Guardian.

Ο Simon Stiell, κορυφαίος αξιωματούχος για το κλίμα των Ηνωμένων Εθνών, τόνισε σε ομιλία του στη Βραζιλία την Πέμπτη:

«Επειδή αυτά τα εθνικά σχέδια είναι από τα πιο σημαντικά πολιτικά έγγραφα που θα παράγουν οι κυβερνήσεις αυτόν τον αιώνα, η ποιότητά τους θα πρέπει να είναι κορυφαία προτεραιότητα… Έχει νόημα να αφιερώσουμε λίγο περισσότερο χρόνο για να εξασφαλίσουμε ότι αυτά τα σχέδια θα είναι εξαιρετικά, καθορίζοντας σωστά πώς θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και ποια οφέλη θα αποκομίσουν οι χώρες».

Η σημασία των νέων εθνικών σχεδίων για τις εκπομπές

Η κατάσταση είναι κρίσιμη, καθώς οι υφιστάμενοι στόχοι των κρατών είναι επικίνδυνα ανεπαρκείς. Για να υπάρχει μια ρεαλιστική ευκαιρία περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5°C – όριο που οι επιστήμονες θεωρούν κρίσιμο για την αποφυγή καταστροφών – απαιτείται μείωση των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα κατά περίπου 50% αυτή τη δεκαετία.

Οι τρέχοντες στόχοι, που καταρτίστηκαν πριν από τέσσερα χρόνια, προβλέπουν μια καταστροφική αύξηση 2,6°C έως 2,8°C μέχρι το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών.

Παγκόσμια ευθύνη και πιέσεις προς τις μεγάλες οικονομίες

Οι φτωχές χώρες ζητούν επιτακτικά δράση από την ομάδα των G20, που είναι υπεύθυνες για περίπου το 80% των παγκόσμιων εκπομπών.

Η Ilana Seid, πρέσβειρα του Παλάου και πρόεδρος της Συμμαχίας Μικρών Νησιωτικών Κρατών, δήλωσε:

«Είναι ζωτικής σημασίας οι χώρες της G20 και άλλοι μεγάλοι ρυπαντές να επιδείξουν ηγεσία με νέα [εθνικά σχέδια] που να δείχνουν φιλοδοξία και απτά βήματα. Χρειαζόμαστε βαθιές, γρήγορες και διαρκείς μειώσεις σύμφωνες με τον στόχο του 1,5°C. Σε αυτή τη στιγμή πρωτοφανούς κλιματικής κρίσης, χρειαζόμαστε ενισχυμένη διεθνή συνεργασία περισσότερο από ποτέ».

Αντίστοιχα, ο Ali Mohamed, πρόεδρος της Αφρικανικής Ομάδας Διαπραγματευτών, δήλωσε:

«Είναι απαράδεκτο αυτή η καταστροφή να προκαλείται από τη ρύπανση λίγων μόνο χωρών, ειδικά της G20. Πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τις πράξεις τους».

The African Group of Negotiators' are meeting in Nairobi, Kenya from 11-12 February. With 61 representatives from 25 countries, this is the first of a series of convenings aiming to consolidate Africa's position for COP30 and advise the Committee of African Heads of State and… pic.twitter.com/yNRfElSYuz

— Ali Mohamed (@ClimateEnvoyKe) February 10, 2025

Πολιτική αστάθεια και προκλήσεις

Η αβεβαιότητα επιτείνεται από τις πολιτικές εξελίξεις, όπως η επανεκλογή του Donald Trump στις ΗΠΑ, που απέσυρε τη χώρα από τη Συμφωνία του Παρισιού. Παράλληλα, οι εντάσεις γύρω από τους εμπορικούς δασμούς και τις οικονομικές απειλές, περιπλέκουν τις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις.

Σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015, κάθε πέντε χρόνια οι χώρες υποβάλλουν σχέδια – γνωστά ως Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDCs) – που περιλαμβάνουν σαφείς στόχους μείωσης εκπομπών.

Παρότι η φετινή προθεσμία είναι η 10η Φεβρουαρίου, ελάχιστες χώρες έχουν ήδη υποβάλει τα σχέδιά τους. Οι Βραζιλία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ηνωμένο Βασίλειο είναι μεταξύ των εξαιρέσεων.

Κρίσιμες παγκόσμιες παρεμβάσεις και ευκαιρίες

Η Κίνα, είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας εκπομπών παγκοσμίως με μεγάλη διαφορά και υπεύθυνη για σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής άνθρακα – περισσότερο από ό,τι όλες οι ανεπτυγμένες χώρες μαζί.

Έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα δύο τελευταία χρόνια έχει σπάσει τα ρεκόρ σε πρόσθετη καθαρή παραγωγική ικανότητα ενέργειας, ενώ ο ρυθμός αυτός είναι πιθανό να συνεχιστεί και φέτος. Πρέπει οπωσδήποτε όμως να επιταχύνει τη μείωση των εκπομπών της.

Η Ινδία, παρότι πρωτοπόρος στις ανανεώσιμες πηγές, αντιμετωπίζει πιέσεις από τη βιομηχανία άνθρακα.

Η ΕΕ, η οποία παραδοσιακά ηγείται στις κλιματικές πρωτοβουλίες, βρίσκεται αντιμέτωπη με πολιτική κρίση και εσωτερικές συγκρούσεις σχετικά με τις πολιτικές για το κλίμα.

Οι ειδικοί προτείνουν την επικέντρωση στη μείωση των εκπομπών μεθανίου, το οποίο έχει ισχυρότερη θερμαντική επίδραση από το CO2. Μελέτες δείχνουν ότι η μείωση του μεθανίου στο μισό θα μπορούσε να αποτρέψει αύξηση 0,25°C έως το 2030.