Με πέντε μεγάλα αρδευτικά έργα, συνολικού προϋπολογισμού 691,9 εκατ. ευρώ, σε Θεσσαλία, Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, Πελοπόννησο και Κρήτη, το πρόγραμμα «Ύδωρ 2.0» προβάλλεται ως η πιο φιλόδοξη παρέμβαση εκσυγχρονισμού των αρδευτικών υποδομών των τελευταίων δεκαετιών. Τα έργα υλοποιούνται μέσω Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, καλύπτοντας από την κατασκευή έως τη μακροχρόνια λειτουργία – συντήρηση των δικτύων και φιλοδοξούν να μειώσουν τις απώλειες νερού και να βελτιώσουν τη διαχείριση των υδατικών πόρων. Ωστόσο, καθώς το πρόγραμμα περνά από τον σχεδιασμό στην πράξη, γίνεται σαφές ότι η υλοποίησή του συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις και εμπόδια, θεσμικά, τεχνικά και λειτουργικά, τα οποία θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό αν το «Ύδωρ 2.0» θα καταφέρει να δικαιώσει τις προσδοκίες που το συνοδεύουν.
Σε ό,τι αφορά την πρόοδο, τρία από τα πέντε έργα έχουν ήδη εισέλθει στη φάση υλοποίησης, καθώς οι συμβάσεις έχουν υπογραφεί και οι ανάδοχοι έχουν αναλάβει την ωρίμανση και κατασκευή τους. Το έργο μεταφοράς νερού από τον Νέστο έχει αναλάβει η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, το αρδευτικό Υπέρειας – Ορφανών από τη σύμπραξη Metlen – Μεσόγειος, ενώ ο εκσυγχρονισμός των δικτύων του ΤΟΕΒ Ταυρωπού υλοποιείται από την κοινοπραξία Άκτωρ Παραχωρήσεις (νυν Aktor) – Άβαξ. Τα δύο υπόλοιπα έργα βρίσκονται στο τελικό στάδιο πριν την υπογραφή των συμβάσεων: Στο Λασίθι προσωρινός ανάδοχος έχει ανακηρυχθεί η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ενώ στη Μεσσηνία η κοινοπραξία των Metlen – Aktor – Μεσόγειος, με βασικό προαπαιτούμενο για την ολοκλήρωση των διαδικασιών την πρόοδο των απαλλοτριώσεων.
Παρά την πρόοδο, το «Ύδωρ 2.0» συνοδεύεται από ένα πλέγμα προκλήσεων και εμποδίων, τα οποία αφορούν τόσο τη φάση της κατασκευής όσο και – κυρίως – τη φάση λειτουργίας των έργων. Σε θεσμικό επίπεδο, το πρώτο ζητούμενο είναι η αποτελεσματική διακυβέρνηση του προγράμματος. Ο συντονισμός μεταξύ Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, Υπουργείου Οικονομικών, τοπικών οργανισμών άρδευσης, περιφερειακών αρχών και ιδιωτών αναδόχων είναι σύνθετος, καθώς για πρώτη φορά εφαρμόζεται ένα ενιαίο, πρότυπο συμβατικό πλαίσιο ΣΔΙΤ σε αρδευτικά έργα πανελλαδικής εμβέλειας.
Ιδιαίτερα απαιτητική είναι και η μετάβαση από τα παλαιά, συχνά απαρχαιωμένα και αποσπασματικά δίκτυα άρδευσης στα νέα, κλειστά και ψηφιακά ελεγχόμενα συστήματα. Η ενσωμάτωση υφιστάμενων γεωτρήσεων, αντλιοστασίων και αγροτικής οδοποιίας στα νέα έργα απαιτεί τεχνικές λύσεις προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Παράλληλα, πρέπει να διασφαλιστεί ότι κατά τη διάρκεια της κατασκευής δεν θα διακοπεί η άρδευση, κάτι που αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την αποδοχή των έργων από τους καλλιεργητές.
Σημαντικές προκλήσεις ανακύπτουν και στο επίπεδο του λειτουργικού μοντέλου. Η εφαρμογή ελεγχόμενης πρόσβασης στο νερό, μέσω ημερήσιων προγραμμάτων άρδευσης, «έξυπνων» καρτών και αυτοματοποιημένων υδροληψιών, αλλάζει ριζικά τις πρακτικές δεκαετιών. Η επιτυχία του μοντέλου εξαρτάται από την αξιοπιστία των συστημάτων, τους χρόνους αποκατάστασης βλαβών και τη σαφή σύνδεση της χρέωσης με την πραγματική κατανάλωση νερού.
Παράλληλα, η έλλειψη επαρκών και αξιόπιστων δεδομένων για τη χρήση των υδατικών πόρων δυσχεραίνει την κοστολόγηση και την τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος. Σε αρκετές περιοχές δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία κατανάλωσης, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο τριβών μεταξύ αναδόχων, τοπικών φορέων και χρηστών, ιδίως στη φάση λειτουργίας.
Στο κατασκευαστικό σκέλος, οι ανάδοχοι καλούνται να τηρήσουν αυστηρά χρονοδιαγράμματα, περιβαλλοντικούς όρους και περιορισμούς κόστους, με τους μηχανισμούς ελέγχου ποιότητας να αποκτούν κομβικό ρόλο. Τυχόν καθυστερήσεις ή υπερβάσεις δεν επηρεάζουν μόνο το φυσικό αντικείμενο των έργων, αλλά και τη συνολική αξιοπιστία του μοντέλου ΣΔΙΤ στον αγροτικό τομέα.
Τέλος, στη φάση λειτουργίας, το μεγάλο στοίχημα είναι η καθημερινή εποπτεία και η οικοδόμηση σχέσης εμπιστοσύνης με τις τοπικές κοινωνίες. Η αποδοχή των νέων συστημάτων από τους καλλιεργητές, η συμμόρφωση με τους κανόνες χρήσης του νερού και η αποτελεσματική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων πλευρών θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό αν το «Ύδωρ 2.0» θα αποτελέσει πρότυπο για μελλοντικές αρδευτικές παρεμβάσεις ή μια δύσκολη, αλλά μεταβατική εμπειρία.
Περισσότερες ειδήσεις
«Φραγμό» στο πρόβλημα της λειψυδρίας με αρδευτικά έργα 2,5 δισ. ευρώ ανά τη χώρα
Ξεκινούν μεγάλα αρδευτικά έργα, ύψους άνω των 630 εκατ. ευρώ, στην περιφέρεια
Οριστικός ανάδοχος η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ σε δύο μεγάλα αρδευτικά έργα ΣΔΙΤ σε Ξάνθη και Κρήτη
